Dziś przypada 72. rocznica śmierci ostatniego komendanta głównego Narodowych Sił Zbrojnych. Stanisław Kasznica został zamordowany 12. maja 1948 roku w więzieniu mokotowskim przez komunistyczny aparat UB. Na początku II. wojny światowej walczył m.in. w bitwie pod Bzurą oraz w obronie Warszawy. W czasie okupacji niemiecko-rosyjskiej działał w wielu strukturach polskiego państwa podziemnego.
Podpułkownik Stanisław Kasznica urodził się 25. lipca 1908 roku we Lwowie. Jego ojciec Stanisław Wincent Kasznica był profesorem i rektorem Uniwersytetu Poznańskiego, a w okresie II RP sprawował mandat senatora. Zaś matka Amelia była córką wysokiego urzędnika Gustawa Malawskiego. Przez cztery lata jako małe dziecko mieszkał we Lwowie, następnie rodzina przeniosła się do Dublany, gdzie mieszkała do 1918 roku. Po krótkich pobytach w Warszawie i Nałęczowie rodzina w 1920 roku osiadła na stałe w Poznaniu.
Tamże ukończył naukę w gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego, a także w 1927 roku zdał maturę. Studiował na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie wykładał jego ojciec. Ukończył tam studia prawnicze z tytułem magistra oraz działał korporacji akademickiej “Helonia”. W międzyczasie odbył również służbę wojskową we Włodzimierzu Wołyńskim. Działał również w Obozie Wielkiej Polski, a także przynależał do ONR-ABC.
Szeroka działalność w czasie wojny
Brał czynny udział w kampanii wrześniowej po ataku niemieckiej III Rzeszy na Polskę. Służył jako oficer zwiadowczy, a później jako dowódca I plutonu 2. baterii w 7. dywizjonie artylerii konnej w Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii pod dowództwem gen. Romana Abrahama. Następnie w bitwie pod Bzurą walczył u boku gen. Tadeusza Kutrzeby, a także uczestniczył w walkach obronnych Warszawy. Za wszystkie te walki został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Zobacz także: Włoski dziennikarz: „Auschwitz w bardzo katolickiej Polsce, a sam Hitler był katolikiem”. Jest reakcja ambasady
W czasie okupacji był jednym z założycieli Związku Jaszczurczego. W lipcu 1943 roku po scaleniu z SN wszedł w skład prezydium Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej. W pierwszych dniach powstania warszawskiego walczył na Ochocie, skąd wraz z ludnością cywilną wyjechał do Częstochowy. Od sierpnia 1944 roku był członkiem Rady Politycznej NSZ w międzyczasie wykonując różne obowiązki dla tej formacji.
Objęcie dowództwa NSZ i walka z komunistyczną władzą
Po wyjeździe komendanta głównego NSZ Zygmunta Broniewskiego na Zachód (najpierw do Niemiec, a następnie na południe Francji, gdzie zmarł w 1949 r. – red). został mianowany p.o. komendanta. Pełnił tą funkcję do lutego 1947 roku.
W trakcie swojego dowództwa przyłączył resztki działających organów Narodowych Sił zbrojnych do podziemnej formacji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, które zamierzało w sposób zbrojny walczyć o wyzwolenie spod okupacji komunistycznej.
15. lutego został schwytany przez Urząd Bezpieczeństwa. Według współwięźniów, którzy również odsiadywali na mokotowskim więzieniu miał być okrutnie torturowany.
Wyrokiem z 2 marca 1948 sygn. Rs. 68/48 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk. Alfreda Janowskiego skazał go w procesie na czterokrotną karę śmierci oraz na cztery kary więzienia, a także na kary dodatkowe – utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych oraz konfiskatę mienia i na zasadzie sumowania wyroków wymierzył mu karę łączną – karę śmierci i ww. kary dodatkowe.
Pomimo prawa łaski, Prezydent ludowej Polski Bolesław Bierut nie zdecydował się na ten akt. Wyrok został wykonany 12. maja 1948 roku poprzez rozstrzelanie na terenie mokotowskiego więzienia. Rodzina nie została powiadomiona o wyroku jak i również o śmierci ich bliskiego, jak i również nie wydano ciała, które zakopano w mundurze Wehrmahtu w dole wraz z innymi skazanymi.
Pośmiertnie został odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego, a także Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. 27 września 2015 r. ppłk Stanisław Kasznica został uroczyście pochowany w Panteonie-Mauzoleum Żołnierzy Wyklętych- Niezłomnych na Łączce na Powązkach Wojskowych w Warszawie.
Media Narodowe