31. rocznica pierwszych wolnych wyborów od 1926 roku

27 października 1991 roku w Polsce odbyły się pierwsze wolne wybory od 1926 roku. Swoich reprezentantów w parlamencie zyskało 29 ugrupowań. Polska jako jedno z ostatnich postkomunistycznych państw przeprowadziła wolne wybory. Wybory z 1989 nie były demokratyczne – demokratycznie można było w nich wybrać tylko 100% senatorów i 35% posłów.

Wyniki wyborów do Sejmu

Najwięcej posłów w 460 sejmie miały: wspierana przez największy dziennik w Polsce filosemicką i krytyczną wobec polskiego patriotyzmu Gazetę Wyborczą Unia Demokratyczna 62 posłów, postkomunistyczny złożony z byłych działaczy PZPR Sojusz Lewicy Demokratycznej 60, klerykalna Wyborcza Akcja Katolicka 49, wywodzące się z postkomunistycznego ZSL Polskie Stronnictwo Ludowe 48, patriotyczna, ale podległa Moczulskiemu, który rozczarował swoich wyborców Konfederacja Polski Niepodległej 46, partia braci Kaczyńskich Porozumienie Obywatelskie Centrum 44, partia Tuska Kongres Liberalno-Demokratyczny 37, patriotyczne Porozumienie Ludowe 28 i patriotyczna NSZZ „Solidarność” 27. 11 partii zadowoliło się jednym posłem.

Zobacz także: Katastrofalna polityka PiS. W zamykanych kopalniach zalega mnóstwo węgla

Wyniki wyborów do Senatu

W wyborach do Senatu w 100-osobowym Senacie miejsca zdobyły: UD – 21, NSZZ „S” 11, WAK 9, POC 9, PSL 7, KLD 6, PL 5, SLD 4 i KPN 4; pozostałe 24 miejsca przypadły innym ugrupowaniom. Frekwencja w wyborach wyniosła 43,2 proc. Wybory te były najbardziej demokratycznymi wyborami w III RP, bo do sejmu obowiązywała ordynacja proporcjonalna bez progów.

Wolne wybory do parlamentu, poprzedziły wolne wybory na prezydenta, w których wygrał Lech Wałęsa. W 1990 odbyła się seria wolnych wyborów w innych krajach, które wyzwoliły się spod okupacji ZSRR — NRD — 18 marca 1990, na Węgrzech – 24 marca 1990, w Rumunii – 20 maja 1990, w Czechosłowacji – 8–9 czerwca 1990, w Bułgarii – 10 czerwca 1990 i w Albanii – 31 marca 1991.

Co ciekawe w wyborach tych prawo głosowania mieli nie tylko obywatele Polscy, którzy ukończyli 5 lat, ale też mieszkający dłużej niż 5 lat na terenie Polski cudzoziemcy. W wyborach by startować trzeba było mieć 21 lat i 5 lat zamieszkiwać na terenie Polski (co wykluczyło ze startu w wyborach solidarnościowych emigrantów).

Uczestnicy

W wyborach startowały: Polskie Stronnictwo Ludowe Sojusz Programowy (Waldemara Pawlaka), Solidarność Pracy, Chrześcijańska Demokracja (Władysława Siły-Nowickiego), Stronnictwo Demokratyczne, Porozumienie Obywatelskie Centrum (Jarosława Kaczyńskiego), Polskie Stronnictwo Ludowe – Porozumienie Ludowe, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów, Wyborcza Akcja Katolicka (Wiesława Chrzanowskiego, Antoniego Macierewicza, Marka Jurka, Jana łopuszańskiego, Stefana Niesiołowskiego), Mniejszość Niemiecka, Stronnictwo Narodowe, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, Kongres Liberalno-Demokratyczny (Donalda Tuska), Ruch Chrześcijańsko-Społeczny „Przymierze”, Ruch Demokratyczno-Społeczny, Konfederacja Polski Niepodległej, Unia Polityki Realnej (Janusza Korwin-Mikke), Koalicja Polskiej Partii Ekologicznej i Polskiej Partii Zielonych, Partia Wolności (Kornela Morawieckiego ojca premiera Mateusza Morawieckiego), Białoruski Komitet Wyborczy, Blok Ludowo-Chrześcijański, Unia Demokratyczna (Jacka Kuronia, Tadeusza Mazowieckiego, Bronisława Geremka), Wyborczy Blok Mniejszości, Polski Związek Zachodni, Sojusz Lewicy Demokratycznej, Partia Chrześcijańskich Demokratów, Polska Partia Ekologiczna – Zieloni, Polska Partia Przyjaciół Piwa (Janusza Rewińskiego i Leszka Bubla, który wtedy jeszcze nie miał nic do Żydów).

Ordynacja

Podział mandatów do sejmu był odmienny niż dziś — w 37 okręgach wyborczych wybierano 391 posłów, zaś 69 mandatów było obsadzanych z list ogólnopolskich. Podobnie odmiennie głosowano – nie na konkretnego kandydata tylko na listę. Fajnym rozwiązaniem było to, że zarejestrowane listy na 38 dni przed wyborami mogły się zblokować – wtedy ich wyniki sumowano (więc głosy się nie marnowały). Z możliwości blokowania list skorzystały: Porozumienie Obywatelskie Centrum i NSZZ „Solidarność”, Mniejszość Niemiecką i Białoruski Komitet Wyborczy, Ruch Powszechnej Własności i Unia Polityki Realnej, Stronnictwo Demokratyczne i Ruch Chrześcijańsko-Społeczny, oraz Konfederacja Polski Niepodległej, Polski Związek Zachodni, Blok Ludowo-Chrześcijański, Polska Partia Ekologiczna – Zielonych (w Krakowie dodatkowo – Sojusz Kobiet Przeciw Trudnościom Życia).

Wyniki procentowe

W wyborach 1991 zdobyły:
Unia Demokratyczna – 1 382 051 głosów, czyli 12,32% poparcia i 62 mandaty (13,48% mandatów),
Sojusz Lewicy Demokratycznej – 1 344 820 głosów, czyli 11,99% poparcia i 60 mandaty (13,04 mandatów),
Wyborcza Akcja Katolicka – 980 304 głosów, czyli 8,74% poparcia i 49 mandaty (10,65 mandatów),
Polskie Stronnictwo Ludowe – 972 952 głosów, czyli 8,67% poparcia i 48 mandaty (10,43 mandatów),
Konfederacja Polski Niepodległej – 841 738 głosów, czyli 7,50% poparcia i 46 mandaty (10,00 mandatów),
Porozumienie Obywatelskie Centrum – 977 344 głosów, czyli 8,71% poparcia i 44 mandaty (9,57 mandatów),
Kongres Liberalno-Demokratyczny – 839 978 głosów, czyli 7,49% poparcia i 37 mandaty (8,04 mandatów),
Porozumienie Ludowe – 613 626 głosów, czyli 5,47% poparcia i 28 mandaty (6,09 mandatów),
NSZZ „Solidarność” – 566 553 głosów, czyli 5,05% poparcia i 27 mandaty (5,87 mandatów),
Polska Partia Przyjaciół Piwa – 367 106 głosów, czyli 3,27% poparcia i 16 mandaty (3,48 mandatów),
Mniejszość Niemiecka – 132 059 głosów, czyli 1,18% poparcia i 7 mandaty (1,52 mandatów),
Chrześcijańska Demokracja – 265 179 głosów, czyli 2,36% poparcia i 5 mandaty (1,09 mandatów),
Solidarność Pracy – 230 975 głosów, czyli 2,06% poparcia i 4 mandaty (0,87 mandatów),
Partia Chrześcijańskich Demokratów – 125 314 głosów, czyli 1,12% poparcia i 4 mandaty (0,87 mandatów),
Polski Związek Zachodni – 26 053 głosów, czyli 0,23% poparcia i 4 mandaty (0,87 mandatów),
Unia Polityki Realnej (Korwina) – 253 024 głosów, czyli 2,26% poparcia i 3 mandaty (0,65 mandatów),
Partia X (Tymińskiego drugiego w wyborach prezydenckich) – 52 735 głosów, czyli 0,47% poparcia i 3 mandaty (0,65% mandatów),
Ruch Autonomii Śląska – 40 061 głosów, czyli 0,36% poparcia i 2 mandaty (0,43 mandatów),
Stronnictwo Demokratyczne – 159 017 głosów, czyli 1,42% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Ruch Demokratyczno-Społeczny – 51 656 głosów, czyli 0,46% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Ludowe Porozumienie Wyborcze „Piast” – 42 031 głosów, czyli 0,37% poparcia i 1 mandat (0,22
Solidarność 80 – 28 139 głosów, czyli 0,25% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Krakowska Koalicja Solidarni z Prezydentem – 27 586 głosów, czyli 0,25% poparcia i 1 mandat 0,22 mandatów),
Związek Podhalan – 26 744 głosów, czyli 0,24% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Wielkopolsce i Polsce – 23 188 głosów, czyli 0,21% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Bydgoska Lista Jedności Ludowej 18 902 głosów, czyli 0,17% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
KW Prawosławnych – 13 7880,12 głosów, czyli 1% poparcia i 1 mandat (0,22% mandatów)
Unia Wielkopolan i Lubuszan – 11 737 głosów, czyli 0,0% poparcia i 1 mandat (0,22 mandatów),
Sojusz Kobiet Przeciw Trudnościom Życia – 1922 głosów, czyli 0,02% poparcia i 1 mandat (0,22
Pozostałe komitety wyborcze – 802 020 głosów, czyli 7,15, ale zero mandatów