Telewizja MN
Zaloguj
0 
W PRL nie tylko cukier, ale i inne podstawowe produkty (od żywności po materiały budowlane, węgiel, czy samochody) były reglamentowane i dostępne na kartki. Reglamentacja towarów w PRL wynikała z nieefektywności gospodarki komunistycznej.
Zobacz także: “Kilka lat temu byłam wściekłą, niebieskowłosą feministką” Teraz mówi: Feminizm to oszustwo
Powojenna reglamentacja
Z opublikowanego na portalu Dzieje pl artykułu doktora Andrzeja Zawistowskiego z Instytutu Pamięci Narodowej można się dowiedzieć, że bezpośrednio po wojnie na kartki sprzedawano: „chleb, mąkę, kaszę, ziemniaki, warzywa, mięso, tłuszcze, cukier, słodycze, mleko, kawę lub herbatę, sól, ocet, naftę, zapałki, mydło, a nawet wyroby dziewiarskie”. Podobnie reglamentował podczas wojny takie towary okupant niemiecki. Towary reglamentowane można było kupować bez kartek, ale za dużo wyższe ceny – „w czerwcu 1945 r. chleb kartkowy kosztował od 0,75 do 1,5 zł, za »wolnorynkowy« trzeba było zapłacić 45-50 zł”.
W latach powojennych nie wszyscy Polacy dostawali takie same przydziały. Ci uznawani za bardziej potrzebnych i mieszkający w dużych miastach dostawali większe przydziały. Kartki, nie były jednak gwarancją, że przydział będzie można zrealizować.
Pierwsza powojenna reglamentacja szybko się skończyła – „w styczniu 1946 r. zrezygnowano z racjonowania zapałek i warzyw, w październiku tego roku skreślono z listy herbatę i kawę. W 1947 r. zlikwidowano kartki na sól i naftę, a 1 stycznia 1948 r. na ziemniak. […] 1 kwietnia 1948 r. zniesiono reglamentacyjne przydziały cukru, kaszy i wyrobów dziewiarskich. 29 września 1948 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę o zniesieniu od 1 listopada kartek na chleb, mąkę i węgiel. Ostatecznie 11 grudnia 1948 r. uchwała Rady Ministrów system reglamentacji w Polsce przestał obowiązywać od 1 stycznia 1949”.
Choć oficjalnie karki zniesiono w 1948 to „jednocześnie w tym samym czasie w kilkudziesięciu miastach wprowadzono bony na mleko oraz na tłuszcze. Posiadacze bonów musieli rejestrować się w sklepie, gdzie później wyznaczana była data realizacji przydziału (3 lub 4 razy w miesiącu). Kupujący nie mógł wybierać, co zostanie mu sprzedane. A zatem mógł trafić na masło, tłuszcz wieprzowy, margarynę. Regulacje te obowiązywały do 1 lipca 1950 r., kiedy kartki na tłuszcze zniknęły z obiegu. Bony na mleko zlikwidowano w marcu 1951”.
Przywrócenie reglamentacji
Niedobory towarów zmusiły władze do przywracania reglamentacji. W 1951 – kartki dostali robotnicy z 1363 przedsiębiorstwach położonych w 14 na 17 województw (od 1952 reglamentowano cukier). Ostatecznie kartki na 23 lata zniknęły w 1953 – likwidacji reglamentacji towarzyszyła znaczna podwyżka cen.
Cukier w całym kraju reglamentowano ponownie od 12 sierpnia 1976 – cukier na kartki (zwane bonami towarowymi) kosztował 10,50 a bez kartek 26 złotych. Była to niekonsekwencja tylko niedoboru, ale i paniki na rynku po spacyfikowaniu przez władze protestów robotniczych w czerwcu – ludzie wykupywali wszystko, co można było kupić. Władze reglamentowały sprzedaż cukru, by ograniczyć jego konsumpcję i ekspirować cukier zagranice.
Permanentny kryzys
Działania władz nie mogły uratować niewydolnej komunistycznej gospodarki przed kryzysem. Permanentnie brakowało podstawowych towarów – mięsa i czekolady starczało tylko dla ¾ konsumentów, sera na 4/5, konsumenci nie mieli jak kupić bez problemów 80% towarów. Doprowadziło to do strajków i powstania Solidarności. Jednym z postulatów Solidarności było wprowadzenie kartek na mięso, by wszystkim zapewnić jakąkolwiek ilość mięsa.
Kartki na mięso wprowadzono w 1981 roku – przydziały mięsa zależały od wieku i wykonywanej pracy, tego, jakie mięso jest kupowane. Żydzi dostawali przydziały na mięso koszerne. Po wprowadzeniu reglamentacji mięsa wprowadzono kartki na: masło, mąkę, kasze, płatki zbożowe, ryż, proszek do prania, artykuły dla niemowląt, alkohol i papierosy. Od 1982 reglamentacji podlegało: „mięso, masło, cukier, cukierki, czekolada, mąka pszenna, kasza, płatki, ryż, alkohol, papierosy, proszek do prania, mydło toaletowe, oliwka dla dzieci, mleko w proszku dla dzieci, mleko o zawartości tłuszczu 3,2%, smalec”.
Doraźnie reglamentowano też: olej, buty, dywany, owoce cytrusowe, artykuły szkolne (zeszyty, bloki rysunkowe, kredki, wycinanki, temperówki, gumki, plastelinę, farby, pędzle). Dodatkowo pojawiały się też lokalne reglamentacje.
Reglamentację na krótko wprowadzano także doraźnie. Dotyczyła ona oleju, butów, dywanów, owoców cytrusowych, artykułów szkolnych (zeszytów, bloków rysunkowych, kredek, zeszytów do wycinania, ołówków, temperówek, gumek, plasteliny, farb akwarelowych, pędzli). Pojawiały się dodatkowo również liczne reglamentacje regionalne.
Nieefektywna gospodarka
Reglamentacja była dowodem na nieefektywność gospodarki komunistycznej. Konsekwencją reglamentacji było powstanie ogromnej biurokracji, rozbudowanych przepisów normujących przydzielanie kartek i czarnego rynku kartek. Co miesiąc zasady przyznawania przydziałów się zmieniały. Niektórzy w ramach przywilejów mieli większe przydziały. By skomplikować system, na podstawie przydziału na jedne towary można było dostać inne. Realizacja przydziałów była wielkim problemem, realizacja kartek wymagała długiego stania w kolejkach. Często brak towarów powodował, że nie było jak wykupić kartek.
Kartki na benzynę wprowadzono w 1984. Wcześniej reglamentowano na podstawie zależności dziennej daty i numeru rejestracyjnego auta lub sprzedawano benzynę tylko posiadaczom OC.
Patologie związane z kartkami sprawiały, że władze znosiły reglamentacje. W kolejnych miesiącach 1983 zniesiono reglamentację proszku do prania, mydła, papierosów, alkoholu, cukierków. W kolejnych miesiącach 1985 mąki, części przetworów zbożowych, waty, masła, tłuszczów zwierzęcych i roślinnych, w tym smalcu, słoniny i margaryny, cukru. W 1986 kaszy mannej, w 1988 wyrobów czekoladowych, w 1989 benzyny i mięsa.
Chcesz być na bieżąco? Czytaj codziennie MediaNarodowe.com
