Władysław Konopczyński. Prześladowany za życia, nieznany po śmierci. „Był ewenementem swoich czasów”

Władysław Konopczyński jest dziś znany osobom zawodowo zajmującym się historią oraz jej pasjonatom, choć to „Postać niezwykle wszechstronna, był nie tylko historiografem, ale także politykiem i odważnym bardzo komentatorem rzeczywistości. Postać (…) de facto prześladowana – mniej lub bardziej – niemal we wszystkich epokach – czy to przed wojną, w czasie, czy to po wojnie” – mówił prowadzący program Brunon Różycki.

Wybitny historyk

Jego prace do dziś nie straciły na aktualności z powodu trwających kilka lat rzetelnych kwerend archiwalnych, przeprowadzanych w Polsce i Europie. Był poliglotą, znał czternaście języków. Doskonały, niespotykany dziś warsztat historyka przyczynił się do sukcesu publikacji: „Konfederacja barska”, „Fryderyk Wielki a Polska” czy „Dzieje Polski nowożytnej”. Był ceniony także zagranicą, jego prace wydawano między innymi we Francji, Szwecji czy Stanach Zjednoczonych.

Zobacz także: Różańska-Gorgolewska: Jako CSW rozbijamy lewicowy establishment sztuki [NASZ WYWIAD]

Miał odwagę głosić poglądy inne niż większość historyków: na przyczyny upadku Polski, postać Piłsudskiego. Sposób działania tego ostatniego oceniał jako „bandyckie metody niegodne państwa polskiego, historii i cywilizacji, do której Polska przynależy”.

Człowiek niezłomny

Często podkreślanymi cechami były jego niezależność, autentyczność i szczerość: „Był ewenementem swoich czasów: dla części narodowców za mało narodowy, dla piłsudczyków, sanatorów niewygodny, dla konserwatystów też był niewygodny, bo miał własne zdanie; w każdym systemie był niepokorny, (…) nie chciał się podporządkować, nawet biorąc pod uwagę konsekwencje dla własnej kariery naukowej”.

Działalność w Stronnictwie Narodowym

Świadczy o tym również cytat z jego dzienników: „Przystąpiłem do SN doszedłszy do wniosku, że jest ono nie tylko najpatriotyczniejszym i najuczciwszym ze stronnictw polskich (…). Przewidywałem, że mój akces nie przysporzy mi popularności (…). Ale sądy takie były dla mnie niczym w porównaniu, że (…) należy otwarcie podać dłoń ludziom, prowadzącym Polskę na dobrą drogę z tego trzęsawiska, w które wepchnęli ją narzucający się na wodzów zaślepieńcy i karierowicze”.

Rzekomy antysemityzm, II wojna światowa, czasy PRL-u i represje

W wywiadzie z Arkadiuszem Miksą redaktor Brunon Różycki porusza ponadto takie kwestie, jak rzekomy antysemityzm, działalność polityczna w SN, losy podczas II wojny światowej, postawa wobec komunistów oraz represje, jakich doświadczał w trakcie swojej działalności.