Wincenty Witos bohaterem trzeciego tomu „Słownika biograficznego polskiego katolicyzmu społecznego”

Wincenty Witos urodził się 146 lat temu, w 1874, w Wierzchosławicach koło Tarnowa, w ubogiej rodzinie chłopskiej (zmarł w 1945 roku). Karierę polityczną rozpoczął w zaborze austriackim. Był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego, wójtem, posłem do austriackiej Rady Państwa. Od 1895 działał w Stronnictwie Ludowym. Od 1914 w Polski Stronnictwie Ludowy Piast. Od 1919 był posłem w polskim sejmie. Trzykrotnie był premierem w rządach tworzonych przez ludowców i narodowców. Jego rząd obalił w 1926 roku Piłsudski w zamachu majowym.

Zobacz także: Marsz Niepodległości 2022. Bąkiewicz: “Wielka Polska w oczach przodków jest konieczna” [+WIDEO]

Witos ofiarą sanacyjnego terroru

Wincenty Witos był w opozycji wobec dyktatury Piłsudskiego. Za obronę demokracji i wolności obywatelskich sanacyjna klika uwięziła go w 1930 roku. Podobnie jak i inni polscy patrioci więźniowie polityczny był torturowany i upokarzany przez sanacyjnych bandytów. W twierdzy brzeskiej był więziony przez półtora roku. By uniknąć dalszych prześladowań, wyemigrował do Czechosłowacji, gdzie kontynuował działalność polityczną. Do Polski powrócił w przeddzień II wojny światowej. Był internowany przez Niemców za odmowę kolaboracji. W czasie wojny pogorszył się jego stan zdrowia.

Witos – Żydzi szkodzą chłopstwu

Już w 1896 na łamach „Przyjaciela ludu” Wincenty Witos oskarżał Żydów, że usuwają chłopów polskich z każdego dochodowego zajęcia, zmonopolizowali handel i dyktują wysokie ceny, w sojuszu z dziedzicami traktują włościan jak śmieci, sprzedają drożej tym chłopom, którzy świadomi są swojej godności. Zdaniem Witosa „ludzi rozumnych, szanujących swoją godność, Żydzi prześladują we wszelki możliwy sposób, starając się ich zohydzić w oczach innych”.

Podczas I wojny światowej Wincenty Witos głosił, że „ludność jeszcze przed wojną miała dość powodów do niechęci, a nawet nienawiści przeciw Żydom, uważając ich zupełnie słusznie za pasożytów żyjących, jej kosztem, to w czasie wojny nagromadziło się tych powodów jeszcze więcej”. Zdaniem Witosa podczas I wojny światowej Żydzi „szpiegowali i donosili” na Polaków, działania Żydów często prowadziły Polaków „pod szubienicę”. Zdaniem lidera ludowców podczas I wojny światowej Żydzi na arenie międzynarodowej działali na szkodę Polski i Polaków, zwalczali aspiracje niepodległościowe Polaków, uchylali się od służby wojskowej, czerpali dochody z dostaw dla wojska.

Witos – Żydzi wrodzy wobec Polski

Po odzyskaniu niepodległości, w czasie pierwszego kongresu PSL Piast Wincenty Witos stwierdził, że stanowiące 35% obywateli II RP mniejszości narodowe są wrogie Polsce i Polakom, Żydzi stanowią poważne zagrożenie dla Polski, groźna dla Polski jest monopolizacja kapitału w rękach żydowskich.

Wspomnienia Wincentego Witosa są doskonałą relacją świadka żydowskiej kolaboracji Żydów z sowietami w 1919 i 1920 roku. Przywódca PSL Piast opisywał jak w Siedlcach, wszyscy Żydzi zaangażowali się w tworzenie sowieckiej administracji, wsparli zbrojnie działania Armii Czerwonej, manifestowali nienawiść do Polaków. Zdaniem Witosa w całej Polsce Żydzi uchylali się od wstępowania w szeregi Wojska Polskiego, nie chcieli bronić Polski przed sowiecką agresją. Zarabiali kosztem polskich chłopów na dostawach do wojska.

Po wygranej z sowietami Wincenty Witos na łamach „Włościanina” w 1923 roku krytykował Żydów za ich niewdzięczność. Zdaniem przywódcy ludowców Żydzi nie mieli podstaw, by narzekać na swoją sytuację w II RP. Witos sprzeciwił się temu, by Żydzi cieszyli się przywilejami. Polskich chłopów, lider PSL Piast, zachęcał, by tworzyli spółdzielnie i uniezależniali się od dyktatu żydowskich pośredników. Zdaniem Witosa Żydzi lichwą pasożytowali na Polakach, oszukiwali Polaków, doprowadzali Polaków do nędzy.

Po obaleniu demokracji przez Piłsudskiego w maju 1926 roku Wincenty Witos głosił, że: sanacja rozbija jedność Polaków, by realizować swoje brudne interesy i preferuje Żydów kosztem polskich chłopów, oraz że mniejszości narodowe a szczególnie Żydzi są wrogie Polsce.

Lektura obowiązkowa

Historie Wincentego Witosa i innych działaczy katolickich zwartą w „Słowniku biograficznym polskiego katolicyzmu społecznego” warto poznać, bo wiele osób w środowiskach patriotycznych jest zagubionych. Osoby te dostrzegają, że jest źle, ale nie mają wystarczającej wiedzy, by konstruktywnie odpowiedzieć na wyzwania stojące przed Polską – co gorsze, większość z tych osób nie jest świadoma swego zagubienia.

Należy więc cieszyć się z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej, który publikuje słowniki przybliżające polskich działaczy narodowych i katolickich, oraz ich idee, które powinny się stać inspiracją dla polskich patriotów. Zasobem niezbędnej wiedzy pozwalającym na ukształtowanie własnego patriotycznego światopoglądu, adekwatnie odpowiadającego na wyzwania stojące przed naszym narodem i krajem.

Prócz dwu tomów „Słownika biograficznego polskiego obozu narodowego” Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej opublikował również dwa tomy „Słownika biograficznego polskiego katolicyzmu społecznego”. IDMN planuje wydanie 7 tomów jednego i 7 tomów drugiego słownika.

Prezydent Duda o słowniku

We wstępie do publikacji prezydent Andrzej Duda stwierdził, że Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej w swoim słowniku „poprzez sylwetki działaczy, ich losy i dokonania” ukazuje „wkład formacji ideowej, która odegrała ogromnie ważną rolę w rozwoju myśli i etosu patriotycznego i wywarła istotny wpływ na kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa polskiego. Obóz polityczny, do którego założycieli i głównych liderów należał jeden z ojców Niepodległej, Ignacy Jan Paderewski, czerpiąc z tradycji i dziedzictwa, zarazem dążył do modernizacji, pragnąc wzmocnić jedność narodu i uwolnić potencjał potrzebny do mierzenia się z wyzwaniami naszych czasów. Dlatego też chrześcijańscy demokraci byli ze szczególną zaciekłością zwalczani przez okupantów niemieckich i Sowietów, a po II wojnie światowej przez reżim narzucony z Moskwy”.

Minister Gliński o słowniku

Minister Kultury prof. dr hab. Piotr Gliński we wstępie do publikacji stwierdził, że wydane przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej „słowniki stanowią doskonałe odzwierciedlenie misji, do realizowania której powołany został Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej. Polega ona na wypełnieniu szeroko rozumianej publicznej polityki pamięci w zakresie historii i dziedzictwa Polski. Historia myśli narodowej i katolicko-społecznej przez lata była w wielu aspektach zakłamywana, pomijana lub deprecjonowana. Jako społeczeństwo od dawna potrzebowaliśmy płaszczyzny do przeprowadzenia uczciwej debaty opartej o racjonalne i naukowe argumenty w obszarze dziedzictwa narodowego. Dziś dzięki staraniom historyków, w tym profesora Jana Żaryna, historia jest krok po kroku odkłamywana, a osoby, które zasługują na miejsce w panteonie polskich bohaterów narodowych wracają w ich szeregi”.

Wyjątkowe postacie na kartach Słownika

W recenzji pracy prof. dr hab. Tadeusza Wolszy stwierdził, że osoby opisane w słowniku „reprezentują różne regiony Polski, jest to o tyle istotne, gdy w analizie uwzględni się obecny w pracy okres rozbiorów do 1918 r. Dobór prezentowanych postaci został dokonany z dużą znajomością rzeczy, począwszy od pierwszoplanowych polityków – liderów partii i premierów, poprzez wysokich rangą oficerów, jak np. gen. Józef Haller, dalej rzecz referując – naukowców, dziennikarzy oraz „ludzi talentu i sztuki”, skończywszy zaś na księżach i siostrach zakonnych, w tym prymasach Polski: kard. Auguście Hlondzie i kard. Stefanie Wyszyńskim. Identyczną wysoką opinię można wystawić autorom poszczególnych tekstów. Dość tu tylko wymienić specjalistów zajmujących się historią polityczną i społeczną Polski, historią sztuki oraz dziejami Kościoła katolickiego w XIX i XX w. Bez cienia wątpliwości można tu skonstatować, że jest ekstraklasa badaczy”.

Cel słownika

Redaktor publikacji Rafał Łatka uważa, że „Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego”, „który powstał z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego to publikacja wyjątkowa, a jej celem jest próba rzetelnego oddania fundamentalnego znaczenia katolicyzmu społecznego w najnowszej historii Polski minionego stulecia. Nie tylko w dziejach politycznych, ale także kulturalnych i społecznych naszego kraju. Słownik ma pokazać poprzez konkretne biogramy, że ten nurt ideowy – choć z pewnością nie miał tu monopolu, stanowił jedną z fundamentalnych inspiracji dla intelektualnej, politycznej i społecznej działalności Polaków w całym ubiegłym stuleciu. […] Każde hasło słownika opatrzone zostało najnowszą, bibliografią obejmującą zarówno archiwalia, źródła drukowane, jak i opracowania. W słowniku znaleźli się przedstawiciel różnych profesji, środowisk czy ugrupowań politycznych. Bohaterami słownika są: politycy, wojskowi, naukowcy, dziennikarze, ludzie kultury i sztuki oraz osoby duchowne”.

Recenzenci słownika

Recenzentami słownika są: prof. dr hab. Tadeusz Wolsza i ks. prof. dr hab. Zygmunt Zieliński. Autorami haseł: dr Aneta Antkowicz (IPN Łódź), dr hab. Konrad Białecki prof. UAM (IPN Poznań), Mirosław Biełaszko (IPN Warszawa), prof. dr hab. Piotr Biliński (UJ), prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski, dr Jarosław Durka (UO, Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie), dr hab. Adam Dziurok prof. UKSW (IPN Katowice), ks. dr Andrzej Gałka (Archidiecezja Warszawska), Jakub Gołębiowski (IPN), dr Marek Hańderek (UJ, BBH IPN), ks. dr Łukasz Krucki (Archidiecezja Gnieźnieńska), Małgorzata Krupecka UJSK, prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk (IH PAN), bp. dr hab. Mariusz Leszczyński (Diecezja Zamojsko-Lubaczowska), dr hab. Rafał Łatka (IDMN, BBH IPN), ks. prof. dr hab. Józef Marecki (UPJPII), dr Karol Mazur (Muzeum Powstania Warszawskiego), dr Wojciech Jerzy Muszyński (IPN Warszawa),
ks. prof. dr hab. Jerzy Myszor (UŚ), dr Piotr Nowak, dr Ariel Orzełek (UMCS), dr Adam Plichta (Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego), dr hab. Jarosław Rabiński (KUL, IPN Lublin), dr Mateusz Ratyński (Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego), dr Sebastian Rosenbaum (IPN Katowice), dr Ewa Rzeczkowska (KUL), prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz (UMK), prof. dr hab. Tomasz Sikorski (Usz), dr hab. Paweł Skibiński (IDMN, UW), dr hab. Paweł Skrzydlewski (PWSZ w Chełmie), dr hab. Małgorzata Strzelecka prof. UMK, dr Tomasz Terlikowski, Ks. dr Jarosław Wąsowicz SDB, dr Monika Wiśniewska (IHN PAN), Michał Wołłejko, ks. dr hab. Dominik Zamiatała prof. UKSW.

Tom pierwszy

W pierwszym tomie opisano takich działaczy katolickich jak: Stanisław Adamski, Józef Bocheński, Marian Bohusz-Szyszko, Edmund Bojanowski, Jerzy Braun, Hanna Chrzanowska, Róża Czacka, Edmund Dalbor, Stefan Dąbrowski, Bolesław Domański, Mirosław Dzielski, Mieczysław Engiel, Jan Józef Frankowski, Józef Gawlina, Antoni Gołubiew, Maria Górska, Wincenty Granat, Józef Haller, August Hlond, Jan Hoppe, Jan Stanisław Jankowski, Hilary Jastak, Stefan Kaczorowski, Zygmunt Kaczyński, Władysław Kiernik, Witold Klimkiewicz, Maksymilian Kolbe, Feliks Koneczny, Wojciech Korfanty, Władysław Korniłowicz, Stanisław Kutrzeba, Michał Kwiatkowski, Karolina Lanckorońska, Urszula Ledóchowska, Konstanty Łubieński, Wanda Malczewska, Hanna Malewska, Antoni Marchewka, Stanisław Nowicki, Ignacy Jan Paderewski, Jan Piwowarczyk, Karol Popiel, Jerzy Popiełuszko, Michał Rękas, Franciszek Rogaczewski, Adam Sapieha, Władysław Siła-Nowicki, Bohdan Skąpski, Leopold Skulski, Stanisław Starowieyski, Teresa Strzembosz, Jan Kanty Szurlej, Leonard Torwirt, Zofia Trzcińska-Kamińska, Konstanty Turowski, Piotr Wawrzyniak, Konstanty Wolny, Stefan Wyszyński, Janusz Zabłocki, Jadwiga Zamoyska.

Tom drugi

W drugim tomie opisani zostali tacy działacze katoliccy jak: Adam Prot Asnyk (1838–1897), Grzegorz Augustynik (1847–1929), Antoni Baraniak (1904–1977), Zbyszko Bednorz (1913–2010), Franciszek Karol Blachnicki (1921–1987), Józefat Błyskosz (1876–1947), Piotr Borowy (1858–1932), Celina Rozalia Leonarda z Chludzińskich Borzęcka CR(1833–1913), Eugeniusz Brzuska (1885–1938), Jan Całka (1941–2016), Adolf Chojnacki (1932-2001), August Cieszkowski (1814–1894), Eugeniusz Dryniak (1955–2019), Bronisław Epimach-Szypiłło (1859–1934), Jan Nepomucen Alojzy Ficek (1790–1862), Jerzy Hagmajer (1913–1998), Oskar Józef Halecki (1891–1973), Maksymilian Jackowski (1815–1905), Kazimierz Jancarz (1947-1993), Jerzy Mieczysław Jarnuszkiewicz (1919-2005), Piotr Andrzej Kałwa (1893–1974), Janina Kierocińska, matka Teresa od św. Józefa (1885–1946), Karol Ludwik Koniński (1891–1943), Szymon Koszyk (1891–1972), Jan Koźmian (1814–1877), Paweł Kwoczek (1904–1975), Antoni Laubitz (1861–1939), Stanisława Leszczyńska (1896–1974), Mieczysław Luziński (1900–1969), Ferdynand Machay (1889–1967), Kazimierz Majdański (1916– 2007), Walenty Majdański (1899–1972), Juliusz Makarewicz (1872–1955), Michał Milewski (1902–1981), Andrzej Niesiołowski (1899–1945), Stanisław Nowodworski (1873–1931), Maria Okońska (1920–2013), Janina Omańkowska (1859–1927), Władysław Józef Padacz (1900–1974), Henryk Peszko (1910–1988), Karol Pękala (1902–1968), Bolesław Piasecki (1915–1979), Antoni Ponikowski (1878–1949), Aleksy Prusinowski (1819–1872), Idzi Benedykt Radziszewski (1871–1922), Janusz Radziwiłł (1880–1967), Józef Rymer (1882−1922), Aleksander Skowroński (1863−1934), Antoni Słomkowski (1900−1982), Zofia Starowieyska-Morstinowa (1891−1966), Czesław Strzeszewski (1903−1999), Kazimierz Studentowicz (1903−1992), Augustyn Szamarzewski (1832–1891), Adolf Piotr Szelążek (1865−1950), Antoni Szymański (1881−1942), Maciej Święcicki (1913−1971), Stanisław Trzeciak (1873−1944), Maria Wantowska (1922–1991), Franciszek Włodarczyk TChr (1911−2000), Jacek Woroniecki OP (1878−1949), Aleksander Wóycicki (właśc. Wojcicki) (1878–1954), Kazimierz Zimmermann (1874−1925), Marek Żuławski (1908−1985).

W trzecim tomie opisani są tacy działacze katoliccy jak:

Fabian Abrantowicz MIC (1884–1946)

Rudolf Adamczyk (1905–1980)

Władysław Ludwik Anczyc (1823–1883)

Witold Bieńkowski (1906–1965)

Edmund Jan Bilicki (1928–2020)

Tadeusz Błaszkiewicz (1916–1993)

Tadeusz Błażejewicz (1880–1966)

Teofil Aleksander Bromboszcz (1886–1937)

Adam Bunsch (1896–1969)

Józef Chaciński (1889–1954)

Adam Chądzyński (1882–1963)

Stanisław Chrobak (1950–2006)

Jerzy Ciesielski (1929–1970)

Józef Mateusz Czempiel (1883–1942)

Hubert Walerian Czuma TJ (1930–2019)

Henryk Dembiński (1900–1949)

Kazimierz Dorszewski (1826–1915)

Czesław Andrzej Falkowski (1887–1969)

Włodzimierz Fijałkowski (1917–2003)

Leon Marian Formanowicz (1878–1942)

Jan Gnatowski (1855–1925)

Kazimierz Gołba (1904-1952)

Józef Gorzelany (1916–2005)

Bronisław Hager (1890–1969)

Karol Holeksa (1886–1968)

Józef Jałowy (1885–1954)

Stanisław Janik SDB (1909–2006)

Józef Jarema (1900–1974)

Jan Stanisław Kapica (Kapitza) (1866–1930)

Anna Krasnodębska (1900–1997)

Teodor Filip Kubina (1880–1951)

Ignacy Leonard Lasocki (1860–1933)

Józef Piotr Lompa (1797–1863)

Zofia Izabela Łuszczkiewicz (1898–1957)

Jan Franciszek Macha (1914–1942)

Karol Miarka starszy (1825–1882)

Andrzej Roman Micewa-Micewski (1926–2004)

Franciszek Miśka SDB (1898–1942)

Andrzej Mytkowicz (1873–1954)

Antoni Julian Nowowiejski (1858–1941)

Michał Jan Plater-Zyberk (1937–1981)

Bernard Purkop (1808−1882)

Franciszek Karol Raczyński (1874−1941)

Izabella „Ballala” Radziwiłł (1915−1996)

Marian Józef Rechowicz (1910−1983)

Tomasz Reginek (1887−1974)

Bronisław Sieńczak (1947–2016)

Artur Słomka (1906−1991)

August Sokołowski (1846−1921)

Franciszek Szczygłowski (1876−1941)

Emil Michał Szramek (1887−1942)

Kazimierz Wincenty Szwarcenberg-Czerny (1895–1975)

Stanisław Tenderenda (1898−1984)

Ignacy Tokarczuk (1918–2012)

Kazimierz Tomczak (1883−1967)

Adam Joachim Vetulani (1901−1976)

Stanisław Wachowiak (1890−1972)

Stanisław Westwalewicz (1906−1997)

Wincenty Witos (1874−1945)

Tadeusz Wojnarski (1922−1999)

Władysław Jan Zientarski (1916−1991)

Felicja Bronisława Żurowska (1896−1977)

Chcesz być na bieżąco? Czytaj codziennie MediaNarodowe.com