Telewizja MN
Zaloguj
0 
Obowiązujący w Polsce stan epidemii rodzi wiele pytań natury prawnej. Niektóre z nich dotyczą możliwości odwiedzin hospitalizowanego dziecka przez jego rodziców. Odwiedziny w szpitalu nie mogą zostać całkowicie zakazane, lecz należy wprowadzić odpowiednie ograniczenia, które wymagają każdorazowej, indywidualnej oceny przypadku – pisze Łukasz Bernaciński z Centrum Analiz Legislacyjnych Instytutu Ordo Iuris.
Zgodnie z art. 5 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2019 r., poz. 1127 t.j., dalej: U.p.p.), kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów. W przypadku prawa pacjenta do kontaktu z osobami bliskimi podstawą ograniczenia mogą być także możliwości organizacyjne podmiotu, przy czym możliwość ograniczenia tego prawa dotyczy jedynie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.
Na życzenie pacjenta przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. Jednak osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej. Osoby wykonujące zawód medyczny, sprawujące opiekę nad pacjentem lub odpowiedzialne za przebieg procesu leczniczego w odniesieniu do niego mogą odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub przemawiają za tym względy bezpieczeństwa zdrowotnego pacjenta. Wyżej wskazane osoby są też uprawnione i zarazem zobowiązane do dokonania stosownej oceny, w świetle stanu faktycznego oraz aktualnej wiedzy medycznej, czy takie okoliczności występują. Ocena zaistnienia przesłanek, które taką odmowę uzasadniają, pozostaje więc w znacznej mierze kwestią uznaniową, niemniej jednak nie może ona zostać dokonana w sposób dowolny i musi znajdować swoje uzasadnienie w aktualnej wiedzy medycznej oraz stanie faktycznym, w jakim jest dokonywana. Ewentualną odmowę należy zawsze odnotować w dokumentacji medycznej z określeniem przynajmniej w sposób ogólny przyczyn ją uzasadniających.
W związku z powyższym należy zauważyć, że każdorazowa czynność, której skutkiem jest ograniczenie praw pacjenta, w tym wypadku do kontaktu z osobą bliską, powinna przybrać określoną formę pisemną – decyzji lub zarządzenia kierownika podmiotu leczniczego. Jeśli podmiot ten zorganizowany jest w formie spółki prawa handlowego uznać należy, że czynność taka ma charakter czynności przekraczającej zakres zwykłych czynności, a co za tym idzie w celu ograniczenia praw pacjenta powinna zostać podjęta w trybie i na zasadach przewidzianych dla danego typu spółki uchwała. Dodatkowo, stosowna informacja o ograniczeniu możliwości kontaktu z chorymi powinna zostać powszechnie i wyraźnie ogłoszona poprzez np. wywieszenie jej na drzwiach wejściowych do placówki. Dzięki temu będą mogły się z nią zapoznać także osoby trzecie, które chciałyby skorzystać z możliwości odwiedzin chorych. Jak wynika z powyższego, czynność ograniczenia praw pacjenta jest sformalizowana, stąd ograniczenia praw nie mogą być skuteczne jeśli wyżej opisane warunki formalne nie zostały spełnione.
Koronawirus. Ordo Iuris włącza się w walkę
Aktualne okoliczności funkcjonowania placówek leczniczych determinuje obowiązujący stan epidemii, który definiuje się jako sytuację prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii . Oznacza to, że kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta wyłącznie w zarządzanym przez siebie podmiocie, jeżeli istnieje ryzyko, że co najmniej w tym właśnie podmiocie albo w wyniku i w związku z działalnością tego podmiotu może dojść do zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienia zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących. Celem ochrony przy zastosowaniu tej przesłanki jest ochrona zdrowia osób trzecich spoza podmiotu leczniczego. Oznacza to, że stan zagrożenia epidemicznego nie upoważnia do ograniczenia kontaktu pacjenta z osobami bliskimi, jeśli w palcówce nie przebywają osoby, których stan zdrowia zagraża osobom trzecim.
Trzeba podkreślić, że wskazane w art. 5 U.p.p. uprawnienie do ograniczenia praw pacjenta nie może dotyczyć istoty prawa. Z uwagi na fakt, że przepis ten wprowadza wyjątek od zasady korzystania i zagwarantowania praw pacjenta, przedmiotowy przepis powinien być interpretowany ściśle, bez możliwości wykładni rozszerzającej. Ponadto art. 5 powinien być stosowany jedynie w wyjątkowych sytuacjach i jedynie w przypadku stwierdzenia przesłanek ograniczenia korzystania z praw pacjenta. Tylko w takich przypadkach możliwe jest ograniczenie korzystania z praw pacjenta i to jedynie przez okres niezbędny.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że stan zagrożenia epidemicznego może stanowić podstawę dla ograniczenia prawa pacjenta do kontaktu z osobami bliskimi. Ograniczenie takie wymaga jednak każdorazowej, indywidualnej oceny przypadku, sformalizowanego aktu oraz nie może uderzać w istotę prawa. Oznacza to, że szczególnie w sytuacji, gdy pacjentem jest dziecko, nie można odmówić rodzicom odwiedzin w szpitalu, lecz należy wprowadzić ograniczenia w zakresie poruszania się, godzin odwiedzin, liczby przebywających jednocześnie osób, obowiązujących środków ochrony odzieży, procedury odkażania etc. Obecność rodziców małoletnich dzieci jest konieczna, bowiem jako przedstawiciele ustawowi podejmują oni decyzje co do leczenia dziecka, a także wyrażają zgodę na określony sposób leczenia. Rodzice powinni być aktywnymi uczestnikami procesu leczenia, a decyzje medyczne powinny być wolne od nacisków zewnętrznych, a także podejmowane przy zapewnieniu możliwie pełnej informacji o stanie zdrowia dziecka. Częstokroć wymaga to osobistego kontaktu lekarza z osobą uprawnioną do podjęcia decyzji oraz rzetelnego wyjaśnienia skutków możliwych decyzji.
Konkludując trzeba stwierdzić, że o ile prawo pacjentów do kontaktu z osobami bliskimi mogą być ograniczone, to ograniczenie to musi być proporcjonalne i niezbędne w konkretnym przypadku, zaś zasadą pozostaje ochrona dobra rodziny i dobra dziecka oraz możliwość pełnego korzystania z praw pacjenta. Instytut Ordo Iuris zwracał na to uwagę w swojej opinii prawnej.
