Ustawa 447. USA publikują raport. Wśród wszystkich państw najwięcej miejsca poświecono Polsce

Departament Stanu opublikował coroczny raport poświęcony zadośćuczynieniu ofiarom Holocaustu ze szczególnym uwzględnieniem roszczeń dot. mienia. Raport jest częścią budzącej wiele kontrowersji ustawy 447. Polsce, jako jednemu z 46 opisanych w raporcie państw, poświęcono 9 z 209 stron dokumentu.

W udostępnionym przez Departament Stanu corocznym raporcie będącym częścią tzw. ustawy 447 wskazano jak kilkadziesiąt krajów, które podpisały tzw. deklarację terezińską radzi sobie z zadośćuczynieniem ofiarom Holocaustu. Amerykańska ustawa nie nakłada na żaden z krajów formalnego obowiązku wypłaty pieniędzy, czy zwrotu mienia, w tym mienia bezspadkowego, a jedynie zobowiązuje do monitorowania, w jaki sposób w poszczególnych krajach wdrażane są zapisy deklaracji terezińskiej.

Wielu prawicowych polityków obawia się jednak, że raporty mogą być podstawą do mniej lub bardziej formalnych nacisków na stronę polską do wypłaty zadośćuczynień i zwrotu ofiarom holocaustu majątku, w tym majątku bezspadkowego, który na mocy prawa przejęło państwo polskie.

Ustawa 447: Raport o zadośćuczynieniu ofiarom Holocaustu

Na 209 stronach raportu uwzględniono wdrażanie postanowień deklaracji terezińskiej przez 46 państw. Polsce poświecono 9 stron, czyli najwięcej ze wszystkich sygnatariuszy deklaracji. Pełen tekst raportu w języku angielskim można pobrać ze strony Departamentu Stanu USA. Natomiast na stronie amerykańskiej ambasady w Polsce znajduje się nieoficjalne tłumaczenie części raportu dotyczącego Polski.

Na początku raport przybliża czytelnikowi kwestie historyczne. „Druga wojna światowa rozpoczęła się w Europie od inwazji nazistowskich Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. W okresie pomiędzy 1939 r. a połową 1941 r. Niemcy nazistowskie zajęły zachodnią Polskę, a Związek Radziecki, w porozumieniu z Niemcami nazistowskimi, okupował wschodnią część Polski. W czerwcu 1941 r. Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, w wyniku czego cała Polska znalazła się pod okupacją nazistowską” czytamy w raporcie. „Nazistowska okupacja Polski była brutalna i pochłonęła życie milionów Polaków, zarówno żydowskiego, jak i nieżydowskiego pochodzenia. Według amerykańskiego Muzeum Pamięci Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum – USHMM) naziści utworzyli na terenie okupowanej Polski co najmniej 700 gett oraz sieć obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Uczeni szacują, że spośród przedwojennej ludności Polski liczącej około 35 100 000 mieszkańców, podczas II wojny światowej życie straciło od 5,5 do 6 mln osób, w tym około 3 mln Żydów” – dodano.

W raporcie zarysowano też kwestie skomplikowanego ustawodawstwa komunistycznego dotyczącą znacjonalizowanego po wojnie mienia.

Brak ustawy reprywatyzacyjnej

Raport podkreśla, że w Polsce brakuje systemowych rozwiązań w zakresie zwrotu mienia lub wypłaty odszkodowania za własność prywatną utraconą w czasie wojny, w sprawach, w których można wskazać spadkobiercę mienia.

„Podczas gdy władze polskie utrzymują, że wdrożyły szeroko zakrojone ustawodawstwo, Polska jest jedynym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym pozostały poważne kwestie związane z mieniem z czasów Holokaustu i który nie uchwalił kompleksowej krajowej ustawy reprywatyzacyjnej” – czytamy w raporcie. „Ocaleni z Holokaustu i ich potomkowie będący obywatelami amerykańskimi twierdzą, że procedury wymagane do odzyskania ich prywatnych nieruchomości za pośrednictwem polskiego systemu sądowniczego lub w drodze ugody z władzami centralnymi lub samorządem lokalnym są długotrwałe, uciążliwe, kosztowne i w dużej mierze nieskuteczne” – dodano.

Jednocześnie w raporcie podkreślono, że polskie władze rozstrzygnęły około 45 procent z około 5500 wniosków o zwrot nieruchomości należących do gmin wyznaniowych żydowskich, gdy wspólna komisja majątkowa dla kościoła katolickiego nie rozstrzygnęła jedynie 216 wniosków spośród całkowitej liczby 3063 wniosków, a w około połowie rozstrzygniętych spraw roszczenia odrzucono. Podkreśla się jednak, że istniejące przepisy pozwoliły na zwrot wielu synagog.

Jednocześnie raport podkreśla, że Polska nie uchwaliła ustawy, która dotyczyłaby majątku bezspadkowego z czasów Holokaustu. „Polska nie przyjęła ustawy dotyczącej znacznej ilości własności prywatnej pozostawionej bez spadkobierców w wyniku Holokaustu. Zamiast tego, majątek bezspadkowy podlega polskiemu prawu spadkowemu, na mocy którego majątek ten wraca do samorządu lokalnego lub Skarbu Państwa” – czytamy w raporcie.

Polska angażuje się na rzecz upamiętnienia Holocaustu

Jednocześnie autorzy raportu podkreślają i doceniają działania Polski na rzecz upamiętnienia Holocaustu. „Polska podejmuje znaczące działania na rzecz upamiętnienia Holocaustu. Rząd finansuje muzea i pomniki, między innymi osiem państwowych muzeów pamięci na terenie byłych hitlerowskich niemieckich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady, które działały na terenie okupowanej Polski. Polskie władze zaplanowały duże międzynarodowe wydarzenie w styczniu 2020 r. w celu upamiętnienia 75. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego i obozu zagłady Auschwitz-Birkenau” – czytamy w raporcie. „Polska wprowadziła obowiązkową edukację o Holokauście począwszy od uczniów piątej klasy szkoły podstawowej aż do końca szkoły średniej” – dodano.

W raporcie wskazano też, że Polska przeznacza fundusze publiczne na rzecz ocalałych z Holokaustu. „W 2014 r. Polska przyjęła ustawę, na mocy której osoby ocalałe z Holokaustu pochodzące z Polski, bez względu na obecne miejsce zamieszkania, otrzymują comiesięczne świadczenie w wysokości równej świadczeniom otrzymywanym przez emerytów w Polsce” – czytamy.

Źródło: wprost.pl