Urzędnicy mogą odpowiadać za zniesławienie obywatela. SN uznał kasację prawników Ordo Iuris

Urzędniczki, które zniesławiły wielodzietną rodzinę z Tarnowa mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej. Tak zadecydował Sąd Najwyższy stwierdzając, że sposób w jaki sformułowały one swą opinię był nieadekwatny do okoliczności i celu działania urzędników państwowych. Rodzinę reprezentują prawnicy z Instytutu Ordo Iuris.

W czerwcu 2017 roku urzędniczki z Tarnowa wniosły pismo o wgląd w sytuację rodziny państwa Moniki i Czesława, rodziców sześciorga dzieci. W treści dokumentu sformułowano nieprawdziwe i krzywdzące zarzuty wobec rodziny, co doprowadziło do wszczęcia przez Sąd Rejonowy postępowania o ograniczenie władzy rodzicielskiej. Po interwencji prawników Ordo Iuris, już na pierwszej rozprawie Sąd Rejonowy w Tarnowie stwierdził brak okoliczności do ingerencji we władzę rodzicielską wyrażając w ustnych motywach uzasadnienia zdziwienie w sposobie scharakteryzowania rodziny przez urzędników opieki społecznej.

W związku z treścią pisma, prawnicy Ordo Iuris wnieśli w imieniu małżonków prywatny akt oskarżenia przeciwko urzędnikom, zarzucając zniesławienie rodziców. Sąd Rejonowy w Tarnowie uznał, że swymi działaniami urzędniczki rzeczywiście wypełniły znamiona art. 212 § 1 Kodeksu karnego. Jednocześnie sąd odstąpił od kary oraz zasądził symboliczne zadośćuczynienie na rzecz rodziców. Na skutek wniesionej przez oskarżone apelacji, Sąd Okręgowy w Tarnowie 8 marca 2018 r. zmienił wyrok i uniewinnił oskarżone. Stwierdził, że urzędniczki działając jako funkcjonariusze publiczni w ramach swoich kompetencji nie podlegają odpowiedzialności z art. 212 Kodeksu karnego.

W kasacji do Sądu Najwyższego, jaką sporządzili w imieniu tarnowskiej rodziny prawnicy Ordo Iuris wskazano na katastrofalne dla demokratycznego państwa prawnego skutki utrwalenia orzecznictwa przyznającego urzędnikom publicznym pozaustawowy immunitet karny chroniący ich przed odpowiedzialnością za zniesławienie obywateli w toku czynności służbowych.

„W kasacji wskazaliśmy, że oskarżone skierowały nierzetelny i zniesławiający rodzinę Moniki i Czesława wniosek do sądu rodzinnego, a następnie w toku postępowania karnego przywołały przysługujący im status funkcjonariusza publicznego jako przesłankę automatycznego zwolnienia z odpowiedzialności karnej. Tymczasem, ani przepis art. 212 Kodeksu karnego, ani inne przepisy ustaw karnych nie przewidują tzw. kontratypu działalności urzędniczej, faktycznie wykreowanego przez orzeczenie Sądu Okręgowego w Tarnowie.” – zaznaczył adw. Jerzy Kwaśniewski, Prezes Ordo Iuris.

Sąd Najwyższy uwzględnił kasację prawników Ordo Iuris i uchylił orzeczenie Sądu Okręgowego w Tarnowie, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. W ustnych motywach wskazał, że jest to sprawa o charakterze precedensowym dla Sądu Najwyższego. Jednocześnie stwierdził, że funkcjonariusze publiczni w tym urzędnicy opieki społecznej mogą ponosić odpowiedzialność z art. 212 § 1 KK, tj. zniesławienia. Zauważył, że sposób formułowania wypowiedzi przez funkcjonariuszy publicznych nie może przekraczać celu, w jakim działają urzędnicy państwowi i powinien być adekwatny do okoliczności. Sędzia sprawozdawca zaznaczył, że podobne wymogi rzetelności i adekwatności dotyczą innych wypowiedzi funkcjonariuszy publicznych, włącznie z orzeczeniami sądów. Sąd Najwyższy wskazał również, że z uwagi na obciążenie pracą, pracownicy społeczni ulegają w swoich działaniach rutynie i automatyzacji, co nie może w żaden sposób usprawiedliwiać ich działania w perspektywie odpowiedzialności karnej z art. 212 § 1 KK.

„Dzisiejszy wyrok Sądu Najwyższego ma charakter precedensowy. Potwierdza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej funkcjonariuszy publicznych, którzy naruszają zasady rzetelności i adekwatności w formułowanych oskarżeniach pod adresem obywateli. Mamy nadzieję, że orzeczenie Sądu Najwyższego przyczyni się do podniesienia standardów pracy urzędników opieki społecznej, którzy powinni dokładać najwyższej staranności, by swymi działaniami nie szkodzić rodzinom starającym się o pomoc” – skomentował sprawę pełnomocnik rodziny mec. Maciej Kryczka z Centrum Interwencji Procesowej Ordo Iuris.

Sprawa zostanie ponownie rozpoznana przez Sąd Okręgowy w Tarnowie. Wyrok Sądu Najwyższego nosi sygnaturę IV KK 365/18. Rodzinę reprezentują mec. Jerzy Kwaśniewski, mec. Maciej Kryczka oraz mec. Filip Wołoszczak.