Akt Unii Lubelskiej wpisany na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”

Akt Unii Lubelskiej z 1569 r. został wpisany na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”. O wpisanie dokumentu wspólnie zabiegały Polska, Litwa, Łotwa, Białoruś i Ukraina – informuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

– Iż już Królestwo Polskie i wielkie Księstwo litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, a także nieróżna, ale jedna a spólna Rzeczpospolita, która się z dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła – stanowiły dokumenty Unii

Czytaj także: Unia Lubelska – czym była i jak do niej doszło

Unia Lubelska była porozumieniem pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zawarte 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. Określana jako unia realna, w odróżnieniu od poprzednich, wiążących oba państwa tylko osobą władcy (unia personalna). Została przyjęta 28 czerwca, a podpisana 1 lipca 1569, ostatecznie ratyfikowana przez króla 4 lipca 1569 r.. W jej wyniku powstało państwo znane w historiografii jako Rzeczpospolita Obojga Narodów – ze wspólnym monarchą, herbem, sejmem, walutą, polityką zagraniczną i obronną – zachowano odrębny skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo. Akt unii lubelskiej przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych.

– Nigdy w dziejach odrębne narody nie zawarły trwalszego ślubu przy mniejszym zastosowaniu nacisku. Stało się wedle życzenia setek tysięcy, z ujmą tylko dla garści uprzywilejowanych i dla ich pychy […]. Zaszła tu nie drobna zmiana administracyjna […], ale akt wielkiej dziejowej doniosłości – pisał o niej prof. Władysław Konopczyński, historyk i poseł z ramienia Związku Ludowo-Narodowego.

Pamięć Świata (Memory of the World International Register) to międzynarodowy projekt sygnowany przez UNESCO, zapoczątkowany w 1992 roku, którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów: rękopisów, druków, inskrypcji, dokumentów audiowizualnych (nagrań i filmów), itp. o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. W ramach programu prowadzona jest międzynarodowa Lista najbardziej wartościowych obiektów. Pierwsze obiekty zostały wpisane na Listę w 1997. Lista uzupełniana jest na dedykowanych sesjach Międzynarodowego Komitetu Doradczego Programu co 2 lata. W 2017 r. na liście znajdowało się 427 dokumentów, w tym 15 z Polski.