Prezydent wetuje ustawę o SN

Od ponad tygodnia trwały pracę nad ustawą o Sądzie Najwyższym. Po trzech czytaniach w sejmie i zatwierdzeniu jej przez Senat akt przeszedł w ręce Prezydenta, który miał trzy alternatywne działania do wyboru (mógł ją podpisać, skierować do Trybunału Konstytucyjnego, lub zawetować). Andrzej Duda wybrał trzecią opcje i by odrzucić jego weto Prawo i Sprawiedliwość musi teraz zbudować większość 3/5 głosów. Wobec sprzeciwu wszystkich pozostałych klubów poselskich zebranie takiej liczby posłów wydaje się być niemożliwe. Dlatego Prezydent ogłosił, że w ciągu dwóch miesięcy jego kancelaria przygotowuje własne projekty tych ustaw.

Ustawa o Sądzie Najwyższym przewiduje szereg zmian, które mogą być uważane przez większość polskich prawników za naruszenie zasady trójpodziału władzy.
1. Najwięcej kontrowersji wzbudza automatyczne usunięcie ze stanowiska obecnych sędziów Sądu Najwyższego, chyba że minister sprawiedliwości wskaże konkretne osoby, które jego zdaniem powinni pozostać i przekaże taką listę prezydentowi do zatwierdzenia. Opozycja uważa, że taka zmiana pozwoli jednej partii na obsadzenie najważniejszego sądu w Polsce swoimi zwolennikami.
2. Pierwszy prezes Sądu Najwyższego od tej pory ma być wybierany przez Prezydenta spośród pięciu (zamiast wcześniejszych dwóch) kandydatur. Według przedstawicieli pis Prezydent miał przez to ograniczony wybór, ponieważ wielokrotnie żaden z przedstawionych przez Zgromadzenie Sądu Najwyższego kandydatów nie spełniał prezydenckich oczekiwań.
3. Regulamin Sądu Najwyższego nie będzie już określany przez Zgromadzenie Sędziów Sądu Najwyższego, tylko w znacznie bardziej skomplikowanej procedurze z udziałem Prezydenta, ministra sprawiedliwości i KRS. Rząd uważa taką zmianę za konieczną z tej przyczyny, że obecne regulaminy są według nich przygotowywane przez sędziów i dla sędziów z pominięciem interesu obywateli. Natomiast przeciwincy ustawy twierdzą, że najlepiej wewnętrzny regulamin danej instytucji ustali zawsze ta instytucja.
4. Znacznie zmniejszono kwalifikacje wymagane aby zostać sędzią SN. Z jednej strony doprowadzi to do potrzebnych zmian personalnych w składzie SN, z drugiej jednak sędziami SN będą mogli teraz zostać prawnicy z znacznie mniejszym doświadczeniem i wiedzą.
5. Sąd Najwyższy pozbawiony zostanie uprawnień opiniodawczych względem projektów ustaw.
6. SN zostanie podzielony na trzy izby: prawa publicznego, prawa prywatnego oraz dyscyplinarna. Oznacza to likwidacje izby wojskowej oraz powołanie izby dyscyplinarnej, która zajmować się będzie przestrzeganiem prawa i etyki zawodowej przez sędziów i innych prawników.

Prezydent zarzuca, że projekty ustaw nie były z nim konsultowane. Negatywnie wyraża się również o wpływie prokuratora generalnego na wybór SN i ustalanie jego regulaminu, uważając taką zmianę za niezgodną z tradycją prawną naszego kraju. Wręcz przeciwnie, ostatnio tak szerokie kompetencje prokurator generalny miał w czasach władzy komunistów. Kolejnej ustawie o KRS zarzuca, że nie została wysłuchana jego prośba o wyborze członków KRS przez sejm kwalifikowaną (a nie zwykłą) większością głosów. Andrzej Duda podjął decyzje po wielu rozmowach z sędziami, prawnikami oraz historycznymi autorytetami (jak z działaczka “Solidarności” Zofią Romaszewską)

Należy zauważyć, że ustawa zawiera znaczne błędy, co świadczyć może o tym, że w wyniku pośpiechu ustawodawców nie została dogłębnie przeanalizowana przez sejm. Przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości w mediach wskazują na fakt, że polskie sądownictwo potrzebuje reformy natychmiast i każdy dzień zwłoki powoduje negatywne skutki dla obywateli. Natomiast Prezydent stoi na stanowisku, że pośpiech w tak poważnych reformach nie jest wskazany. Dlatego w najbliższym czasie zaproponuje własne ustawy dt. sądownictwa.